Keçi Amalthea, Bebek Jüpiter ve bir Faun
“Keçi Amalthea, Bebek Jüpiter ve Bir Satir”, Gian Lorenzo Bernini’nin bilinen en erken yapıtıdır. 1609 ile 1615 arasında gerçekleştirilmiş olan heykel, bugün Roma’daki Borghese Galerisi’nde, Borghese Koleksiyonu’nda yer alır.
Arka plan
Sanat tarihçisi Filippo Baldinucci’ye göre, Pietro Bernini ailesini Napoli’den Roma’ya taşımadan önce, yalnızca sekiz yaşındaki Gian Lorenzo “herkesi hayrete düşüren küçük bir çocuk başı” yontmuştur. Daha sonra, ergenlik yıllarında çok sayıda putto—tombul erkek çocuk—konulu çalışma üretmiştir. Üstelik bu figürlerin tümü çıplaktır; bazılarının kanatları vardır. “Keçi Amalthea, Bebek Jüpiter ve Bir Satir”, Bernini’nin putto konulu üç mermer yapıtından biridir ve tarihlenebilen tek heykeldir.
Mit
Amalthea’nın keçisi, bebek Zeus’u sütüyle besleyen ilahi keçidir. Adı Eski Yunancadan gelir; “yumuşak/şefkatli tanrıça” anlamındadır. Zeus’un babası Kronos, gücünü yitirmekten korktuğu için yeni doğan tüm çocuklarını yutardı. Eşi Rhea bundan büyük acı çekti ve bir sonraki çocuk doğduğunda, Kronos’a kundaklara sarılı bir taş verdi.
Kronos hiçbir şeyden kuşkulanmadan taşı yuttu, bu yüzden çocuk saklanmak zorunda kaldı. Rhea onu Girit Adası’nda, İda Dağı’ndaki bir mağaraya gizledi. Keçi Amalthea, geleceğin en yüce tanrısının hayatını kurtardı; iki oğlak doğurdu ve ortaya çıkan bol sütle Zeus’u besledi. Ayrıca Kronos onu ararken yerde, gökte ya da denizde bulunamasın diye Amalthea, bebek Zeus’u bir beşikte bir ağaca astı.
Zeus, kendisini kurtaran keçiyi çok sevdi; Amalthea’ya ölünceye dek onu koruyan altın bir köpek verdi. Ayrıca kazara kırılan bir keçi boynuzu bolluk boynuzuna dönüştü. Amalthea efsanesi, Eski Yunan mitlerinden dile yerleşen “bolluk boynuzu” deyiminin kaynağıdır.
Elinde bolluk boynuzunu tutan kimse dilediği her şeye kavuşabilirdi.
Keçi, ölümünden sonra da Zeus’a hizmet etti. Eski Yunan’da “aigis” olarak bilinen koruyucu kalkanın kaplaması için tanrı, Amalthea’nın olağanüstü sağlam derisini kullandı. Kalkanını Amalthea’nın derisiyle kaplayan Zeus onu yenilmez kıldı ve bu koruyucu “aigis”in himayesi altında titanlarla savaşmaya başladı. Buradan, yaygın bir ifade olan “himayesi altında” (under the auspices) deyimi de türemiştir.
Eski Yunan mitlerinin başka bir anlatımına göre Amalthea bir keçi değil, bu keçiye sahip olan bir dağ perisiydi.
İlginç bilgiler
- Genç Bernini’nin ilk heykelidir.
- Amalthea’nın keçisi, bebek Zeus’u sütüyle besleyen ilahi keçidir.
- Amalthea efsanesi, Eski Yunan mitlerinden “bolluk boynuzu” deyiminin kaynağıdır.
- Heykelin yüksekliği 45 cm’dir.
- Zeus, kalkanını Amalthea’nın derisiyle kaplamış; bu da onu yenilmez kılmış ve kalkanının “aigis”i altında titanlarla savaşmasına imkân vermiştir. Böylece “himayesi altında” ifadesi doğmuştur.
Sanatçı: Gian Lorenzo Bernini
Gian Lorenzo Bernini, mimar ve şehir plancısı olarak sivil yapılar, kiliseler, şapeller ve kamusal meydanlar tasarladı; ayrıca mimarlık ile heykeli bir araya getiren anıtsal projeler, son derece ayrıntılı kamusal çeşmeler ve mezar anıtları ile cenaze törenleri ve şenlikler için stuko (sıva) ve ahşaptan oluşan bir dizi geçici yapı gerçekleştirdi.
Ayrıca okuyun
